Duyu bütünleme-Ergoterapi

Duyu bütünleme-Ergoterapi

Duyu Bütünleme Nedir?

Duyu Bütünlüğü; bireyin vücudunu etkin bir şekilde kullanabilmesi için vücut içi ve çevreden gelen duyusal bilgileri alması, organize etmesi ve yorumlaması sonrasında uygun cevabı oluşturmasını sağlayan nörolojik süreçtir. Duyular iyi organize olmuş ve bütünleşmiş ise beyin bu duyuları algılar, davranışı ve öğrenmeyi oluşturmak üzere kullanabilir.

Ergoterapi Nedir

Ergoterapi; pediatri, geriatri, psikiyatri, duyu bütünleme, onkoloji, az gören rehabilitasyonu, mesleki rehabilitasyon ve el rehabilitasyonu alanında eğitim programları bulunan 4 yıllık bir lisans programıdır. Bireyin günlük yaşam, serbest zaman, iş ve üretici aktivitelerinde kısıtlılıklarına birey merkezli ve bütüncül bir yaklaşımla müdahale ederek bağımsızlığını ve katılımını hedefler.

Ergoterapi ve Duyu Bütünleme Terapisine Hangi Alanlarda Etkilidir?

• Otizm Spektrum Bozukluğu
• Duyusal İşleme Bozukluğu
• Gelişimsel Koordinasyon Bozukluğu
• Serebral Palsi
• Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
• Disleksi
• Diskalkuli
• Disgrafi
• Down Sendromu
• Gelişimsel Gecikmeler
• İnce ve Kaba Motor Fonksiyon Bozukluğu
• Zihinsel Engeller
• Psikososyal Bozukluklar
• Okul ve Okul Öncesi Becerilerde Problem Yaşayanlar
• Rett Sendromu
• Brakial Pleksus
• Konuşma Problemleri
• Az Gören Bireyler

Duyu Bütünleme ve Ergoterapi Arasındaki Fark Nedir?

Pediatrik bir ergoterapist çocuğu günlük yaşam becerileri, öz bakım becerileri, oyun, okul ve okul öncesi beceriler, ince motor, kaba motor, iletişim ve sosyal etkileşim gibi pek çok alanda destekler. Duyu bütünleme problemleri ile çalışmak ergoterapinin alt alanlarındandır. Bu konuda zorluk yaşayan bir çocuk bir ergoterapist tarafından desteklenebilir.

Duyu Bütünleme Bozukluğu Nedir?

Duyular insanların çevresi ile ilgili bilgi toplaması ve çevre ile etkileşime girmesinde bir araçtır. Kimi zaman beynin duyusal girdiyi alması, organize etmesi, yorumlaması ya da bu bilgiyi kullanma aşamalarında zorluk yaşanabilir. Duyu Bütünleme Bozukluğu çocuğun duyularını kullanmasını etkileyen çeşitli bozuklukları içeren kapsamlı bir tanımdır.

Duyu Bütünleme Bozukluğu Belirtileri

• Uyku Problemleri                                                    
• Yemek yeme sorunları
• Farklı dokulara karşı hassasiyet
• Regülasyon sorunları
• Öfke problemi
• Sosyal etkileşim sorunları
• Konuşma problemleri
• Dikkat dağınıklığı
• İnce ve kaba motor becerilerde güçlük
• Hiperaktivite
• Koordinasyon problemi
• Öğrenme güçlükleri
• Bağlanma problemleri
• Yeni bir ortama alışmada güçlük
• Günlük yaşamda giyinme, banyo, tırnak kestirme gibi öz bakım problemleri
• Sürekli hareket ihtiyacı veya hareketli nesnelerden kaçınma
• Kazaya yatkın görünmek, düşmek, bir yerlere çarpmak

Duyu Bütünleme Bozukluğunun Sınıflandırılması

Duyular insanların çevresi ile ilgili bilgi toplaması ve çevre ile etkileşime girmesinde bir araçtır. Kimi zaman beynin duyusal girdiyi alması, organize etmesi, yorumlaması ya da bu bilgiyi kullanma aşamalarında zorluk yaşanabilir. Duyu Bütünleme Bozukluğu çocuğun duyularını kullanmasını etkileyen çeşitli bozuklukları içeren kapsamlı bir tanımdır. Duyusal ayrım bozukluğu, duyusal modülasyon bozuklukları ve duyu temelli motor bozukluklar olarak sınıflandırılır.

Duyusal Ayrım Bozuklukları Nedir?

Vücutlarından ve çevrelerinden gelen duyusal uyaranların niteliklerini ayırt etme ve yorumlamakta güçlük çekerler ve bu uyaranlar arasındaki benzerlik ve farklılıkları algılamakta zorlanırlar. Örneğin taktil ayrım bozukluğu yaşayan bir çocuk boncukların farklı yapısını ayırt etmede problem yaşayarak arkadaşları ile yaptığı bir boncuk dizme etkinliğinde başarısız olabilir.

Duyusal Modülasyon Bozuklukları Nedir?

Duyusal modülasyon alınan duyusal uyarana verilen cevabın nörolojik olarak düzenlenmesidir. Bu düzenlemeyi yapmakta problem yaşayan bir çocuk uyarana karşı tutarsız bir tepki vermektedir. Ayrıntılı olarak inceleyecek olursak;

Duyusal Artmış Cevap

Duyusal uyarana karşı verilmesi gereken tipik duyusal tepkiye gereğinden fazla, hızlı ve uzun süreli yanıt verirler. Duyusal uyarılma eşik seviyeleri düşüktür. Örneğin vestibüler duyuya artmış cevabı olan bir çocuk sallanmaktan ya da kaymaktan çekinebilir.

Duyusal Azalmış Cevap

Duyusal uyarana karşı yetersiz cevap oluştururlar ya da çevrelerindeki duyusal uyaranları dikkate almazlar. Duyusal eşik seviyeleri yüksektir. Örneğin dokunulduğunun farkına varmama, elinin kirli olduğunu fark etmeme ya da ismini cevap vermeme gibi problemler görülebilir.

Duyusal Arayış

Duyusal uyaranı diğerlerine göre alışılmadık miktarda veya türde arzularlar. Vücutlarına yoğun uyaran veren aktivitelerden hoşlanırlar. Örneğin sürekli hareket halinde olma, kendi etrafında dönme, besin olmayan nesneleri çiğneme gibi davranışlar sergileyebilirler.

Duyu Temelli Motor Bozukluklar

Postür bozuklukları ve motor planlama bozuklukları olarak iki grupta incelenir. Çocukta postür bozuklukları mevcutsa kas tonusunda dengesizlik ve zayıf postüral kontrol ile aktiviteleri yapmakta güçlük çekebilir. Motor planlama bozukluğu ise bir eylem için fikir üretme, sıralama ve yürütme adımlarında problem yaşanmasıdır. Örneğin çocuğun bir oyuncağa ulaşabilmesi için nereye çıkması gerektiğini düşünmesi adımlarını sıralaması ve bunu uygulamayı yürütebilmesi gerekir.

Otizm Spektrum Bozukluğu ve Duyu Bütünleme

Duyu Bütünleme Terapisi Nedir?

Duyu Bütünleme problemleri yaşayan bir çocuğa, özel bir duyu bütünleme odasında çocuğun aktif katılımı ve motivasyonu ile gelişimsel süreci dikkate alınarak yapılan çocuğa uygun zorluk seviyesi ile beyin gelişimini destekleyen terapi çeşididir.

Duyu Bütünleme Terapisine Ne zaman Başvurulur?

Beyin duyular aracılığıyla çevreden bilgi alarak öğrenmeyi gerçekleştirdiği için duyu bütünleme bir çocuk için çok önemli bir basamaktır. Duyu bütünleme problemleri yaşayan bir çocuk günlük yaşam problemleri, akranlarıyla etkileşim, okula adapte olma, oyuna katılım gibi birçok alanda zorlukla karşılaşabilir ve bu problemler sonrasında akademik becerileri, davranışı, öğrenmeyi ve özgüveni etkilediği için erken müdahale oldukça önemlidir.

Duyu Bütünleme Terapisi Nasıl Yapılır?

Çocuklar dünya ile etkileşime girmek ve dünyayı keşfetmek üzere duyulardan yararlanırlar. Bu sayede beyni besleyerek gelişimi ve öğrenmeyi sağlarlar. Bu nedenle duyu bütünleme yaklaşımı zenginleştirilmiş özel bir ortamda çocuğun fiziksel, sosyal, davranışsal, aktif katılım sağlayarak, kişiye özel programlarla uygulanan öğrenmeyi ve keşfetmeyi sağlayan bir konseptir. Çeşitli salıncaklar, trambolin, tırmanma duvarları, denge ve koordinasyon materyalleri, duyusal materyaller, ışık, tat, koku ve sesin kullanıldığı çocuğun oyun içerisinde çeşitli duyuları deneyimleyerek öğrendiği ve keşfettiği özel bir ortamda yapılır.

Duyu Bütünlemede Temel Duyular

Görme, işitme, koklama, dokunma(taktil), tatma duyusu olmak üzere 5 dışsal duyumuz, vestibüler, proprioseptif ve interoseptif duyu olmak üzere 3 içsel duyumuz bulunmaktadır. Dışsal duyuların hayatımızdaki yeri ve önemine aşinayız fakat içsel duyular da duyu bütünleme açısından oldukça önemlidir.
İnteroseptif Duyu; iç organlarımızdan gelen bilgileri algılamamıza yardımcı olur. Açlık, tokluk, uyku, üşüme, ağrı, tuvalet ihtiyacı, terleme gibi fizyolojik ihtiyaçlarımızı algılayıp uygun tepki oluşturmamızı sağlar.
Vestibüler Duyu; Vücudumuzun hareketi, hızı ve dengesi ve aynı zamanda çevremizdeki nesnelerin bize olan konumu, hareketi ve hızı ile ilgili bilgi veren duyumuzdur. Düzgün ve etkin hareket edebilmemiz için kas tonumuzu, yer çekimine uygun pozisyonu, denge ve koordinasyon becerilerimizi sağlamakla görevlidir.
Proprioseptif Duyu; Bize kendi hareketlerimiz ve vücut pozisyonumuz hakkında bilgi verir. Örneğin bir nesneyi kaldırırken ne kadar kas gücü uygulamamız gerektiği, gözümüz kapalı kolumuzun nerede olduğunu hissetmemiz ya da bir bardağı alabilmemiz için gerekli olan uzanma becerisi proprioseptif duyumuz sayesinde gerçekleşir.

Otizm Spektrum bozukluğunun tanılanmasında sosyal etkileşim – iletişim sorunları, tekrarlayan yineleyici davranışlar ve sınırlı ilgi alanları dışında duyusal uyaranlara çok yüksek ya da çok düşük tepki verilmesi ya da çevredeki duyusal uyaranlara karşı olağandışı bir ilgi gösterilmesi yer almaktadır. Duyu bütünleme problemleri otizmli bireylerde günlük yaşamı oldukça kısıtlamaktadır. Yüksek sesli ortamlarda bulunamama, çorap- ayakkabı giymek istememe, kendi etrafında dönme, aşırı koklama gibi duyusal işlemleme bozukluğundan kaynaklanan bu problemler tedavide ana hedef olmakla birlikte çocuğun duyusal uyaranları deneyimleyerek öğrenmeyi gerçekleştirmesi, sosyal etkileşime girmesi, ince ve kaba motor gelişim yönünden de desteklenmesiyle çocuk için gerekli olan terapi programı oluşturulmaktadır.

Down Sendromu ve Duyu Bütünleme

Down sendromu vücudun ve beynin tipik gelişiminin etkilenerek çocuğun öğrenme ve duyusal gelişim sürecine yansıyan bir durumdur. Bir ergoterapist tarafından düşük kas tonusu, koordinasyon ve hareket güçlükleri, ince motor becerilerde zayıflık, oyun, öz bakım, konuşma ve yemek yemeyi etkileyen kaba motor problemlerine yönelik duyu bütünleme ve terapi programları ile desteklenebilmektedir.

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Duyu Bütünleme

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuna sahip bir bireyde bozukluğun neden olduğu semptomlara ek olarak görsel, dokunsal ve işitsel uyaranı işlemlemede sorunlar yaşanabilmektedir. Hareket ve denge sistemlerinde   ve motor planlamada  duyu bütünleme problemlerinin varlığından söz edilebilir. Bununla birlikte erken dönemde duyu bütünleme problemi yaşayan çocukların ilerleyen dönemde dikkat eksikliği yaşama riskinin arttığı görülmektedir. Ergoterapi ve duyu bütünleme müdahalesi bu doğrultuda yapılmaktadır.

Rett Sendromu ve Duyu Bütünleme

Rett sendromuna sahip bir çocuğun öğrenme ve becerilerinin geliştirilmesi ile bağımsızlığının artırılması, duyu- algı ve motor potansiyelinin geliştirilmesi, yetersiz kavrama, hareket ve koordinasyon problemlerinin giderilmesi, bilişsel fonksiyonların ve sosyal iletişim becerilerinin geliştirilmesine yönelik tedavi programları oluşturulmaktadır.

Serebral Palsi ve Duyu Bütünleme

Serebral palsi tanılı çocuklarda ergoterapi müdahalesinin amacı günlük yaşam becerilerinde bağımsızlığı sağlama, duyu-algı-motor gelişimi destekleme, bilişsel fonksiyonu güçlendirme, ince ve kaba motor gelişimi destekleyerek katılımı artırmaktır.

Konuşma Bozuklukları ve Duyu Bütünleme

Konuşma bozukluklarının temel sebeplerinden biri de duyusal problemlerdir. Duyularımız hiyerarşik olarak gelişir ve bütünleşir. Temel duyularımız alt yapıyı oluşturduktan sonra vücut farkındalığı ile birlikte duyuları anlamaya ve algılamaya başlarız. İşitme ve görmenin de tam anlamıyla gelişmesiyle  dil becerileri ve konuşma gerçekleşir.  Bu gelişim hiyerarşik bir şekilde ilerlemediğinde konuşma bozuklukları görülebilir. Örneğin çocuğun işitsel eşiği yüksek ya da düşük olabilir ya da duyduğu sesi ayırt edemeyebilir. Bununla birlikte postüral sistemde yaşadığı duyusal problemler nedeniyle konuşma güçlüğü çekebilir ya da oral motor olarak yetersiz olabilir. Bu gibi farklı sebepler değerlendirilerek müdahale planları oluşturulur. 

Özgül Öğrenme Güçlüğünde Duyu Bütünleme

Özgül öğrenme güçlüğü yaşayan çocukların dikkatleri kolayca dağılabilir, motor koordinasyonları, el-göz koordinasyonları zayıf olabilir. Görsel algı, şekil zemin ayırt etme, uzaklık – derinlik algısı sorunları yaşayabilirler. Yönergeleri unutur ve  dinlemiyor gibi görünebilirler. Duyu bütünleme müdahalesi ile bu alanlara odaklanılarak akademik becerilerinin etkilenmesindeki temel duyusal problemlerin ele alınması ile beyin beden ilişkisi kuvvetlendirilir ve öğrenme daha iyi gerçekleşir.

Bebeklerde Duyu Bütünleme

Duyularımız anne karnında gelişmeye başlar. Her yeni gün yeni duyusal gelişmelerle bebek kendini dünyaya hazırlar. Doğumdan sonra da bu duyusal gelişim devam eder. Bebek çevresini duyuları sayesinde öğrenir ve duyu-algı-motor gelişimini kaliteli bir şekilde tamamlar. Anne karnında yaşanan herhangi bir problem, prematüre doğum, doğum sonrası yaşanan çeşitli problemler, yoğun bakım öyküsü gibi durumlarda gelişmesi gereken duyular tam gelişmeyebilir ya da etkilenebilir. Bu nedenle bebeklerde duyu bütünleme problemleri yaşanabilmektedir. Öğrenmenin ilk 3 yılda daha hızlı geliştiği göz önüne alınarak erken müdahale ile desteklemek mümkündür.

Duyu Bütünleme Bozukluklarında Değerlendirme ve Müdahale

Değerlendirme yapılırken klinik gözlem, aile görüşmeleri, standardize testler ve anketler ile çocuğun profili çıkartılır ve uygun hedefler doğrultusunda seans planları oluşturulur. Çocuğa özel ve bütünleyici yaklaşım gerektirir..

günışığım ergoterapi merkezi atakum/SAMSUN