Disleksi-Disgrafi-Diskalkuli

Disleksi Ne Demek

Disleksi ne demek? Nörolojik bir hastalık olan Disleksi kişinin okuma ve yazma alanında fonksiyonlarını olumsuz bir şekilde etkilemektedir. Bu hastalıkta beyin kelimeleri oluşturan kelimeleri ve sembollerin hangi seslerden meydana geldiğini algılayamaz. Ancak bu bireyler daha çalışkan ve zekidir.  Sadece bu tür hastaların beyni kelimeleri farklı işler. Bu durum kelimelerin çözülmesini ve hecelenmesini zorlaştırır. Özellikle ilkokul çağındaki hastalar çevresindeki kişiler tarafından çok iyi bir şekilde anlaşılamaz. Bu da sosyal alanda bireylerin çeşitli sorunlar ile karşı karşıya kalmasına neden olabilir. Bu tarz hastalığa sahip olan bireyler özel dersler alarak okullarda başarılı olabilir. Bu hastalık ile başa çıkma sürecinde duygusal destek çok önemlidir. Erken teşhis ve tedavi ile bireyin erken yaşlarda başarı ile tanışması mümkündür.

Disleksi Nasıl Anlaşılır?

Hem çocukları hem de yetişkinleri etkileyen Disleksi belirtileri yaşa ve problemin derecesine göre değişiklik gösterir. Harflerin tanınmaması konuşma alanında bozukluklar oluşturur. Bu hastalığın okuma problemi olarak algılanması genelde okul çağındaki çocuklarda hastalığın fark edilmesi nedeni ile olmaktadır. Çocuklar 1-2 yaşlarında iken hastalığın belirtileri olabilir. Daha çok iki yaşına kadar ilk cümlesini kuramayan çocuklar büyük risk grupları içerisinde yer alır.  Ancak bu durum toplum geneli  için genellenemez.

5 yaş altında görülebilen belirtiler:

• Harfleri öğrenme ve hatırlama konusunda sorunlar
• Kendi bakımı hakkındaki kelimelerin öğrenilmesindeki sorunlar
• Kendi isminin harfleri ile ilgili tanıma zorlukları
• Kelime telaffuzları ve konuşmada yaşanan zorluklar
• Ninni gibi metinlerin kafiye düzeninin algılanamama sorunu

İlköğretim çağındaki çocuklarda ise okuma ve yazmada akıcılık olmaması, okuduğunu anlayamaması, kas becerilerindeki koordinasyon zayıflığı gibi belirtiler gösterebilir.

Disleksi için Hangi Doktora Gidilir?

Aileler çocuklarında bu tür belirtiler keşfettiğinde çocuk psikiyatrlarından destek almalıdır. Çocuğa disleksi tanısı konulması için multidisipliner bir ekip çalışması gerekli olacaktır. Tanı konulması için ülkemizde şu kurumlar şu adımları takip eder:

• Hastalığın tanısı için zemin oluşturabilecek gözlemler, raporlar şeklinde derlenir okul psikolojik danışmanı, sınıf öğretmeni, aile tarafından hazırlanarak RAM’a  yönlendirilmesi
• Rehberlik ve Araştırma Merkezi test uygulayıcısı personel çeşitli testler uygulayarak bu raporları değerlendirir.
• Testler sonucunda uygun görülmesi halinde kamu hastanelerindeki psikiyatri servisine yönlendirilmesi
• Psikiyatri tarafından bu hastalık tanımlanırsa Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde çocuğun ihtiyacı olan eğitsel planlamalar hazırlanır.

Disleksi Olan Çocuğa Nasıl Davranmalı?

Ebeveynler çocuklarının konuşma evresinde ve sözcükleri tanıma alanında iyi bir şekilde takip etmelidir. Her geç konuşma Disleksi hastalığına neden olmaz. Ancak hastalığın erken teşhis edilebilmesi için bu belirtilerin fark edilmesi çok önemlidir. Çocukların bu sıkıntılar ile yüzleşmesi ve erkenden uzman desteği alınması çok önemlidir.  Çocuklara zorlayıcı davranılmamalıdır. Ailelerin bu konuda eğitimli olması gereklidir. Yaşanılan zorlukların okulla paylaşılması ve çocuğun bu sıkıntılarla tek başına mücadele etmemesi için gerekli desteklerin alınması tedavi sürecinde daha kolay ilerleme sağlayacaktır. Çocuklara karşı anlayışlı, sabırlı ve hoşgörülü olunması çok önemlidir.

Disleksi Nasıl Tedavi Edilir?

Yaşam boyu süren Disleksi hastalığı, bireyin kendi özel ihtiyaçlarına göre tedavi edilmelidir. Tedavi sürecinde belirli eğitim teknikleri ve yaklaşımları bulunur. Yapılan psikolojik testler ile öğretmenler uygun bir öğretim programı hazırlar. Bu programlarda çocukların dokunma, görme ve işitme duyularına yer verilebilir. Özel ders oturumları okuma uzmanı ile gerçekleştirildiğinde oldukça yararlı olacaktır. Okuma engeli ciddi boyutlara ulaşmış ise özel dersler daha sık bir şekilde yapılır. Bu gibi durumlarda ilerleme oldukça yavaş olacaktır. Ana okulu düzeyinde başlayan eğitimler bireyin ilkokul ve lise dönemlerinde daha başarılı olmalarında etkili olacaktır.

Disgrafi nedir ? İlkokul çağında çocukların farklı problemleri daha net bir şekilde gözlemlenebilir. Bunlarda biri olan Disgrafi öğrenme güçlüğü alt başlıklarından biridir. Yapılan gözlemlerde Dispraksi ve disleksi ile bağlantılı olduğu fark edilir. Çocuklar yazma alanında akranlarından geride performanslar sergilediğinde bu hastalıktan şüphe edilebilir. Yazma bozuklukları disleksi sebebi ile de olabilir.

Özel eğitim uzmanı tarafından yapılan değerlendirmelerde yazma bozukluğu altındaki esas sebep ortaya çıkar. Bu şekilde hazırlanan eğitim programları çok daha faydalı olacaktır. Yazı yazma becerisinde değerlendirilebilecek olan adımlar şu şekildedir. Karalama sonrasında anlamlı çizgiler çizme aşaması gelir. Basit figürleri meydana getirme basamaklarından sonra olgunlaşma aşaması gelir. Yazı yazmada motor ve görsel beceriler koordineli olarak kullanılır ve hedeflenen performansa ulaşır.

Disgrafi Nedir?

Heceleme ve yazma sorunları altında yatan beyin temelli duruma Disgrafi denir. Bu öğrenme güçlüğü genellikle göz ardı ediliyor. Motor işleme, gecikmiş görsel, dikkatsizlik, motivasyon eksikliği ve tembellik gözden kaçmasının nedenleri arasında sayılabilir. Bu öğrenme bozukluğunu yaşayan çocuklar yaşıtlarına göre daha yavaş yazmaktadırlar.

Dil bilgisi, noktalama, hece ve harf alanlarında sorunlar yaşayan çocuklar, yazı yarken kelimeler arasında boşluk bırakmazlar. Bu şekilde bir öğrenme güçlüğü çocuğun okuma yazma sürecine başlaması ile fark edilebilir. Okuma ve yazma süreçleri ilerledikçe öğrenciler cümleleri, kelimeleri, heceleri ve sesleri yazması giderek daha da zor bir hal alır. Bu sorunlar akademik başarısızlığı da beraberinde getirir. Akademik alandaki başarılar duygusal problemler oluşturur.

Disgrafi İçin Etkinlikler

Öğrenme bozukluğu yaşayan çocuklar akranları ile arasındaki performans açığını kapatmak için yapılandırılmış bir ortamda  özel eğitimler almalıdır. Bunun yanında evde yapılacak tekrar çalışmaları da Disgrafi sorunu yaşayan çocuklarda pozitif etki sağlayacaktır. Erken çocukluk döneminde en iyi öğrenme yolu oyun ile olmaktadır. Çocukların kaliteli zaman geçirebilecekleri ve eğitimlerine katkı sağlayabilecekleri farklı etkinlikler bulunur:

• Rakam Tekrarı: Yazma bozukluğu yaşayan çocuklar kısa süreli bellek gerektiren becerilerle verimli etkinlikler yapabilir. Tahtadan yazı kopya etmek, rakamları sıra ile tekrar etmek gibi etkinlikler faydalı olacaktır.
• İlk ve son ses: Okuma becerilerini desteklemek için kullanılabilecek olan etkinlik önemli bir adımdır. Herkes sıra ile bir kelime söyler. Sıradaki kişi kelimenin son sesi ile başlayan yeni bir kelime söylenir. Bu etkinlikte hazırlanan kelimeler bir hikayede ya da şiirde birleştirilebilir.

Disgrafi Belirtileri

El yazısı gibi beceriler çoğu yetişkin için ikinci doğası olmaktadır. Çocuklar için ise yazı yazmak yeni bir beceridir. Ebeveynler belirtileri gözlemleyerek Disgrafi alanında uzman desteğine başvurabilirler. Bu alandaki belirtilerden bazıları şunlardır:

• Defter düzeni oluşturmama
• Düşüncelerini yazılı olarak ifade edememe
• Bazı sayıları ve harfleri ters yazma
• Yavaş yazma
• El yazısının okunaksız olması
• Kalemi ne kadar bastıracağını ayarlayamama
• Yazma sırasında vücudu, kolu ve bileği tuhaf pozisyonlarda kullanmak
• Harflerin bazısını diğerlerinden daha küçük ya da daha büyük yazmak

Disgrafi Tedavisi

Öğrenim bozukluğu olan çocukların ailelerinden de eğitim alması gereklidir. Çocukların tedavi aşamasında akademik, motivasyonel, duygusal, bilgisel desteğe ihtiyacı olacaktır. Eğitim bu alandaki en önemli tedavidir. Bu tedavi için çocuk doktoru, öğretmen ve aile arasında iş birliği içerisinde yürütülen eğitimler psiko- eğitimle desteklenmelidir.

Çocuklara terapilerde bireyselleştirilmiş eğitim programı ve davranışları rehabilite programları hazırlanabilir. Bunların yanından özel eğitim merkezleri ve öğretmenleri, evde destek ve eğitim, egzersizlere hazırlamak ve ısındırmak, olumlu mücadele yapılabilir. Bol parmak egzersizleri, yazı yazma alıştırmaları, resimli hikâyelerin özel olarak anlatımı, farklı şekillerde öğrenme etkinlikleri de tedavi alanında kullanılabilir

Diskalkuli Nedir ?

Diskalkuli diğer bir ifade ile matematik öğrenme güçlüğü, bir öğrencinin temel matematiksel işlemlerde zorlanması ile kendini belli eder ve bu tip öğrencilerin diğer dersleri iyi olduğu için matematikte zorlanması beklenmez. Diskalkuli, bilişsel yetersizlik ya da düşük başarı demek değildir. Bir öğrenme güçlüğüdür ve bu öğrencilerin zeka düzeyleri normal ya da normalin üstünde olabilir.

Öğrenme güçlüğü olan bir öğrenci verileri yavaş yavaş işler ve bu nedenle aritmetik işlemleri hızlı yapamaz. Matematik, biyolojik temelli, aritmetik ile ilgili öğrenmeyi etkileyen gelişim bozukluğu olarak tanımlanan Diskalkuli daha çok matematik disleksi olarak bilinir. Bu rahatsızlık çocuğun zeka sevinden bağımsızdır. Bu öğrenme güçlüğünde daha çok çarpma, bölme, çıkarma ve toplama gibi aritmetik işlemlerde yorumlama kabiliyeti yoktur. Bu tür sorunları bulunan çocuklar işaretleri ve sayıları karıştırır. Soyut fikirlerle çalışamaz ve zihinden matematik işlemlerini yapamaz. Sayısal bilgilere ulaşmayı, sayısal dili işleyen ve işlemeyi de güç bir hale getiren sinir bağlantılarının işlevsizliği olarak bu öğrenme güçlüğü ifade edilebilir. Bu öğrenme güçlüğü bazı bilişsel bozulmalara neden olur. Odaklanma, bölünmüş dikkat, işler bellek, kısa- sürelik bellek alanlarında eksiklik oluşturur.

Diskalkuli Materyalleri

Özel stratejiler kullanarak bu Diskalkuli müdahale edilebilir. Bu alanda kullanılabilecek bazı materyaller bulunuyor. Bunlar arasında yapım blokları ile saymayı kolaylaştıran aktiviteler yapılabilir. Sayıları öğretmek için oyunlar ile pekiştirme yapılabilir. Hem daha eğlenceli olan bu aktiviteler hem de daha kalıcı olabilir. Farklı bir materyal olarak cuisenaire çubukları tercih edilebilir. Bu çubuklar ile kesirler, dört işlem, bölenleri bulma gibi temel matematik kavramları ve işlemleri yapılabilir. Rakamlı ve renkli bu çubuk setleri oldukça faydalıdır. Bunlar dışında çalışma kartları, abaküs, kareli defter çalışmalarda kullanılabilecek diğer materyaller arasında sayılır.

Diskalkuli Ayrıcı Testi

Çeşitli matematik becerilerine bakan Diskalkuli Ayrıcı testleri niceliksel akıl yürütme ve zihin matematiği de içermektedir. Ayrıca bu testler ile matematikte zorlanmaya neden olan bellek problemleri hakkında da bilgiler elde edilebilir. Matematik ile ilgili problemleri bulunan çocuklarda ancak bütüncül bir değerlendirme ile zorlandığı kısımlar tam olarak tespit edilebilir. Yapılan testler ile bir çocuğun temel hesaplamaları yapabilmesini, problemleri hızlıca çözmesini, matematiksel olguları hatırlatmayı nasıl daha iyi bir şekilde yapabilecekleri hakkında bilgiler elde edilir. Bu testlerden bazıları şunlardır. Hesaplama becerileri, matematikte akıcılık, zihinden hesaplama, sayısal akıl yürütme bulunur.

Diskalkuli Belirtileri

Matematiksel işlemleri kavrama, sayısal sembolleri tanıma, hesaplama, sembolleri doğru kullanma alanlarında yaşanan yetersizlikler ve güçlükler Diskalkuli öğrenme güçlüğüne işaret eder. Bu öğrenme güçlüğü olan çocuklardaki ana belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

• İşlem yapmak için parmaklarını kullanma
• Temel matematik işlemlerini zor ve yavaş bir şekilde çözme
• Çarpma ve toplama işlemlerindeki değişme özelliğini tanımada zorlanma
• Gün, ay, hafta ya da mevsim gibi terimleri anlamada zorlanma
• Zamanı anlatmada zorluk yaşama
• Matematiksel sembolleri karıştırma ve analog saatleri okuma da zorluklar yaşama
• Nesneler arası uzaklığı anlamakta zorluk çekme ve çarpın tablosunu öğrenme de zorluklar görme

Diskalkuli Tedavisi

Diskalkuli,birey ile hayat boyu bir arada olacak olan bir güçlüktür, hastalık olmadığından tedavi etmek yerine çocuğa matematiksel işleme becerileri öğretilir.

Doğum ile birlikte var olan diskalkuli için gelişimsel diskalkuli terimi kullanılmaktadır. Bu sebepten öğrenci matematik öğretmeninden kaynaklı bir sorun yaşıyorsa ya da kaygı sebebi ile başarısız oluyor ise bu faktörleri ortadan kaldırmadan diskalkuliden söz etmek doğru olmaz. Her yaştan bireyde Diskalkuli teşhisi yapılabilir. Değerlendirmeler yapılarak tıbbi olarak bu sorunların varlığını teşhis etmek mümkün olabilir. Bunun için farklı testler kullanılıyor. Bireyin gelişimine önemli katkılar sağlayacak uzman desteklerinin yanında sürecin öğretmen ve veliler tarafından da desteklenmesi çok önemlidir. Farklı yaklaşımlar uygulanır. Bu şekilde matematik öğretilmesi mümkün olur. Özellikle görselleştirme çok önemlidir. Bu sorunu yaşayan kişiler sayı ile yazılan 1’i yazı ile yazılan birden ayırt edemeyebiliyor. Bunun için sözel ifadeler yerine matematik sorularının görselleştirilerek anlatılması daha verimli bir çözümdür. Bireyler uygun olmayan yöntemlerle matematik çalıştırıldıklarında matematiksel işlem gerektiren oyunlardan bile uzak durabilir.

Diskalkuli Tanısı Olan Çocuk Ne Tür Zorluklar Yaşar?

Diskalkuli tanısı bulunan öğrenciler sayıları algılamada, geriye doğru saymada güçlük çeker, tahmin yürütmede zorlanır. Temel işlemlerde otomatikleşmeleri zaman alır, saati öğrenmekte güçlük çekerler, alışverişte para üstü alma verme konusunda zorlanırlar, sıralama yapmakta zorlanırlar, sağ ile solu karıştırırlar, örüntüleri fark etmekte iyi değillerdir. Ayrıca bu öğrencilerin matematik kaygıları da yüksektir ve bu durum onların matematikte başarılı olmalarına engel olur. Bu sebepten diskalkuli tanısı bulunan öğrenciler temel işlemlerde doğru cevabı verseler ya da doğru bir çözüm yöntemi kullansalar dahi bunu yaptıklarına inanmazlar, özgüvenleri zor gelişir. Basamak değerlerini algılamaları zordur ve toplama ile çıkarmayı ya da çarpmayı ve bölmeyi karıştırdıkları gibi basamak değerlerinin yerlerini de karıştırabilirler. Sayıları ters okuyabilirler. Örneğin 64 yerine 46 diyebilirler.

Diskalkuli tanısı bulunan öğrenciler ritmik saymada zorlanırlar. Ortadan başlayarak saymak istemezler. Örneğin 6’dan başlayarak 20’ye kadar ikişer ikişer say dendiğinde 2’den başlamak isterler. 15-6 işlemini yaparken 11 sonucu bulabilirler çünkü altıdan beşi çıkarırlar. Toplamanın fazla kelimesi ile çarpmanın kat kelimesinin ilişkili olduğunu karıştırabilirler. Bölme işleminde bölen ile bölüneni karıştırabilirler. Uzun süren işlemlerde hata yaparlar. En önemlisi de öğrendiklerini genelleştireme ya da başka konuya aktarmada zorlanırlar. Bu sebepten iyi bir problem çözücü olamayabilirler. Bunun yanında örneğin basit bir toplama işlemi yaparken cevabı hafızasından geri çağırmak yerine parmakları ile sayarak verirler. Hatta 5+4 işleminin cevabını verdikten hemen sonra 4+5 işlemi sorulduğunda tekrar saymaya çalışırlar, yani toplama işlemin değişme özelliği olduğunu düşünmekte güçlük çekerler. Sonuç olarak, diskalkuli tanısı bulunan öğrenciler kendilerini kullandıkları gelişmemiş stratejilerle de belli ederler.

Erken yaşlarda sayı kelimelerinin anlamını kavramada ya da sayı sembollerini anlamada zorluk çeken diskalkuli tanısı bulunan bir çocuğun ilkokul döneminde de öğrendiği bilgileri uzun süreli belleğe atmada sorunları olur. Örneğin bir gün 2×4’ün 8 olduğunu çok iyi bilirken bir başka gün bunu unutur ve hatta işlemi karıştırarak 6 cevabını verebilir. Sayı kelimelerinin anlamını kavrayamama ise bu yaşlarda 25’in 2 onluk ve 5 birlikten oluştuğunu kavrayamama olarak kendini tekrar gösterir.